Το Παρατηρητήριο διαθέτει κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό, τεχνογνωσία και ειδικές τεχνικές μεθόδους για τη συνεχή παρακολούθηση αυτών των επιδράσεων στην Δυτική Χώρα (Περιφέρειες Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ηπείρου), καθώς και ευρύτερα. Σημαντική είναι η μεθοδολογία και υποδομή που διαθέτει στον τομέα των γεωγραφικών πληροφοριακών συστημάτων (GIS).
Διαθέτει σύστημα Γεωγραφικών Συστημάτων Πληοφοριών (GIS) με γεωβάση που είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι δυνατή η αποτύπωση της διαχρονικής εξέλιξης των των δεικτών και μεταβλητών σε όλα τα επίδεδα δοικητικής διαίρεσης της Ελληνικής Επικράτειας όπως αυτά διαμορφώθηκαν στο χρονικό διάστημα από το 1981 έως σήμερα. Στην γεωβάση έχει δομηθεί επίσης με τρόπο που να μπορούν να πραγματοποιηθούν μεθοδολογικές αναλύσεις δικτύου, το οδικό δίκτυο της Ελλάδος (κατηγοριοποιημένο σε όλα τα επίπεδα που αφορούν το Εθνικό, Αστικό και Αγροτικό δίκτυο) καθώς και τις θαλλάσιες συνδέσεις των περιοχών. Διατίθονται επίσεις όλα τα απαραίτητα βοηθητικά επίπεδα πληροφορίας για την παραγωγή χαρτών (Ισουψείς, λίμνες, Ποτάμια, Οικισμοί κ.λ.π.).
Η λειτουργία του έχει την τεχνική και οικονομική στήριξη των παραχωρησιούχων εταιριών των τεσσάρων μεγάλων οδικών έργων της δυτικής και νότιας Ελλάδας και συγκεκριμένα της Ολυμπίας Οδού, της Ιόνιας Οδού, της Γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου και της Μορέας Α.Ε. Οι επιμέρους αυτοί οδικοί άξονες της χώρας συγκροτούν ένα σύγχρονο οδικό δίκτυο συνολικού μήκους άνω των 600 χλμ, που διέρχεται από 12 νομούς και τρεις Περιφέρειες με συνολικό πληθυσμό πάνω από 2 εκατομμύρια ανθρώπους.
Το Παρατηρητήριο είναι μία καινοτόμος πρωτοβουλία που στοχεύει στη συνεχή εκτίμηση και παρακολούθηση των χωρικών επιδράσεων των μεγάλων οδικών αξόνων της Δυτικής Χώρας .
Η λειτουργία του βρίσκεται σε πλήρη εναρμόνιση με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αποτίμηση των επιδράσεων των Διευρωπαϊκών Δικτύων στην ανάπτυξη και συνοχή του Ευρωπαϊκού Χώρου. Η οργάνωση και η δραστηριότητα του ακολουθεί τις αρχές και τα πρότυπα που εφαρμόζουν παρόμοια παρατηρητήρια στον ευρωπαϊκό χώρο, τις τελευταίες δεκαετίες, με θετικά αποτελέσματα.
Με βάση την ευρωπαϊκή πρακτική, η κύρια λειτουργία του ΠΟΑΔΕΠ είναι η διαρκής παρακολούθηση, με κατάλληλες επιστημονικές μεθόδους, των επιδράσεων των παραπάνω έργων στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής.
Βασική του δραστηριότητα είναι η κατάρτιση, σε συνεχή βάση, και μελέτη κατάλληλων δεικτών που μετρούν τις χωρικές επιδράσεις των οδικών αξόνων, καθώς και η παραγωγή σχετικών μελετών, ερευνών και εκθέσεων. Ιδιαίτερη θέση κατέχει στις έρευνες του η μελέτη του φαινόμενου του κοινωνικού αποκλεισμού, της φτώχιας, της ανεργίας και των ανισοτήτων, που ενδημούν στου περισσότερους νομούς που διατρέχει το οδικό δίκτυο αναφοράς του Παρατηρητηρίου.
Κύρια αποστολή του και επιδίωξη είναι η διαρκής ενημέρωση του κοινού για τις επιδράσεις αυτές μέσω της ιστοσελίδας του και άλλων μέσων δημοσιότητας, όπως με τη διοργάνωση ή τη συμμετοχή του σε ημερίδες, συνέδρια και άλλες σχετικές εκδηλώσεις. Ως ένα εξειδικευμένο όργανο ανοικτής πρόσβασης και ενημέρωσης απευθύνεται και επιζητεί συνεργασίες και δικτύωση με το επιστημονικό δυναμικό της χώρας, τους οργανισμούς, τον επιχειρηματικό κόσμο, τα ερευνητικά κέντρα και τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Το ΠΟΑΔΕΠ πέρα από τη λειτουργία του ως κέντρου ανάλυσης, μελέτης και διάχυσης των αποτελεσμάτων των επιδράσεων των οδικών αξόνων, στοχεύει στο να αποτελέσει επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο για την υποστήριξη και προώθηση κατάλληλων μέτρων πολιτικής από τους αρμόδιους αναπτυξιακούς και διοικητικούς φορείς που έχουν την ευθύνη υλοποίησης του περιφερειακού, οικονομικού, κοινωνικού και χωροταξικού σχεδιασμού στην περιοχή.
